استجابت دعا در جمعه
از مهم ترین امتیاز جمعه، این است که دعا در آن مستجاب است. روایات فراوانی براین معنا دلالت دارد؛ از جمله:
1. از امام باقر و یا امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود:
"اِنٍّ العَبدَ المؤمِنَ لیَسألَ اللهَ الحاجَه یَ فَیُؤخِّر اللهُ قَضاء
حاجَتِهِ الَّتی سأل اِلی یَومِ الجُمعه یِ؛(1) به راستی بندی مؤمن حاجتی
از خداوند درخواست می‌کند، پس خداوند انجام حاجت او را تا روز جمعه به
تأخیر می‌اندازد (و در آن روز برآورده می‌کند)".
2. در حدیثی از امام صادق (ع) همین مضمون آمده، منتها در ذیل آن دارد:
"ِلیَخُصَّهُ بفَضلِ یوم الجُمُعَه یِ؛(2) تا خداوند او را به فضیلت روز
جمعه مخصوص گرداند".
امّا به ساعت‌هایی از جمعه بیشتر سفارش شده است، جابر نقل نموده است که علی (ع) همیشه می‌فرمود:
"أکثروا المَسألَه یَ فی یَومِ الجُمعَه یِ و اَلدُّعاءِ فَاِنَّ فیه
ساعاتٌ یُستَجابُ فیها الدّعاء و المَسألَه ی ما لَم تَدعوا بقطیعَه یٍ و
معصیه یٍ او عقُوقٍ و اعلَمُوا اَنَّ الخَیرَ وَ اَلبِرَّ یُضاعَفان یَومَ
اَلجُمعَه یِ؛(3) در روز جمعه زیاد دعا و درخواست داشته باشید؛ زیرا در آن،
ساعاتی است که دعا و خواستن مستجاب می‌شود به این شرط که قطع رحم و معصیت و
عاق، درخواست نشود. و بدانید خیر و نیکی در آن روز (از نظر پاداش) دو
چندان می‌شود".
پیامبر اکرم (ص) فرمود:
"و فیه ساعه یٌ لا یسأل الله فیها اَحَدٌ شَیئاً اِلاّ اَعطاهُ ما لَم
یَسأَل مُحَرّماً؛(4) در جمعه ساعتی است که احدی از خداوند در آن ساعت چیزی
درخواست نمی‌کند مگر اینکه خداوند آن را عطا می‌کند به شرطی که درخواست
حرام نکند".
امام علی (ع) فرمود:
"وَ أکثروا فیه التَّضَرّعَ و اَلدُّعاءَ وَ مَسأَلَه یَ الرّحمَه یِ وَ
المَغفِرَه یَ، فَاِنَّ الله عَزَّوجَلَّ یَستَجیبُ لِکُلّ مَن دَعاهُ، و
یوُرِدُ النّارَ مَن عَصاهُ و کلَّ مُستَکبِرٍ عَن عِبادته .... وَ فیهِ
ساعه یٌ مُبارَکَه یٌ لا یَسأل الله عَبدٌ مؤمِنٌ فیها شیئاً اِلاّ
اَعطاهُ؛(5) در روز جمعه، تضرع و دعا و درخواست رحمت و غفران فراوان [از
خداوند] داشته باشید؛ زیرا خدای عزیز و جلیل برای هر کسی که در آن روز، دعا
کند، مستجاب می‌کند و کسی که خدا را معصیت کند و از عبادت و درخواست او
تکبر ورزد، به جهنّم وارد می‌کند... و در آن روز ساعت مبارکی است که هیچ
بنده مؤمنی در آن، چیزی از خدا درخواست نمی‌کند مگر اینکه به او داده
می‌شود".
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که "جمعه" به صورت چهره زیبا در حالی که
بر آن خالی بود، بر حضرت عرضه شد؛ حضرت از جبرئیل پرسید: این نقطه سیاه
(خال) چیست؟ گفت:
"هذِهِ ساعَه یُ الاستجابَه یِ فَاِن صادَفَها الدّعاء اِقتَرَنَ
بالقَبولِ، فَاِن لَم یَستَجِب لَهُ فی الدّنیا اِدَّخَرَ لَهُ فی
القِیامَه یِ فَیُصرَفُ عَنهُ مکارِهُهُ؛(6) این ساعت استجابت دعاست، اگر
دعا با آن ساعت همزمان شود، همراه با قبول می‌شود (و اگر همراه نشد) و
مستجاب نگشت، برای آخرت او ذخیره شده و بلاها از او دور می‌گردد".
دعا هیچ گاه بدون نتیجه و استجابت نیست، نوع استجابت آن فرق می‌کند؛
هنگامی به صورت برآورده شدن حاجت و گاهی ذخیره شدن برای آخرت و زمانی نیز
رفع گرفتاری‌ها و دور شدن بلاهاست؛ لذا در روز جمعه سفارش شده علاوه بر طلب
حاجات، از بدی‌ها نیز به خدا پناه برید.
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
"...فیهٌ ساعَه یٌ لا یوافقها عَبدٌ مؤمِنٌ یدعوالله فیها بِخَیرٍ اِلاّ
استجاب الله لَهُ او یَستَعیذُه مِن سوءٍ اِلاّ استعاذهُ مِنه...؛(7) در
جمعه ساعتی است که اگر بندی مؤمنی در آن ساعت خیر بخواهد، خدا مستجاب
می‌کند و یا از بدی به خدا پناه برد، خداوند به او پناه می‌دهد".
حال این پرسش رخ می‌نماید که: این ساعت کدام لحظه و لحظات شب و روز جمعه است که دعا در آن مستجاب است؟
در پاسخ باید گفت: هر چند تمام لحظات شب و روز جمعه، مظانّ استجابت دعا است، ولی چند ساعت و زمان از اهمّیت ویژه‌ای برخوردار است:
1. سحر جمعه
تمام سحرها، ساعت ویژه‌ای است که درب رحمت الهی در آن باز است.
آیم به سویت هر سحر
با شور و غوغای دگر
زیرا که از کویت، خدا
جایی ندارم خوبتر
دلیل این که "سحر جمعه" ساعتی است که دعا در آن مستجاب است، جریان حضرت
یعقوب (ع) و فرزندان اوست. برادران یوسف (ع) بعد از این که چشم پدرشان به
برکت پیراهن حضرت بینا شد، گفتند: (یا اَبانا استَغفِرلَنا ذنوبَنا اِنّ
کُنّا خاطِئینَ. قالَ سَوفَ اَستَغفِرُ لَکُم رَبّی اِنّهُ هوَ الغَفورُ
الرّحیم)؛(8) "ای پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه که ما خطاکاریم.
گفت: به زودی برای شما از پروردگارم آمرزش می‌طلبم که او غفور و مهربان
است".
امام صادق (ع) می‌فرماید: "اَخَّرهُم اِلی وَقتِ السَّحَرِ لانَّهُ
اَقرَبُ اِلی اِجابَه یِ الدّعاء؛ یعقوب (دعا برای) آنان را تا وقت سحر(شب
جمعه) تأخیر انداخت؛ چون به اجابت نزدیک‌تر است".(9)
و در برخی روایات دارد که تا بیست سال و اندی هر شب و سحر جمعه، برای آنان دعا و استغفار می‌کرد.(10)
